Effectief leren in elke klas

De kunst van leerdoelen en succescriteria:
Effectief leren in elke klas

Als docent wil je je leerlingen niet alleen kennis bijbrengen, maar ze ook vaardigheden aanleren die ze in de toekomst kunnen gebruiken. Een krachtige manier om dit te bereiken is door te werken met goed geformuleerde leerdoelen en duidelijke succescriteria. Maar wat houdt dit precies in en hoe pas je het toe in de praktijk?

De anatomie van een goed leerdoel

Een effectief leerdoel bestaat uit vier essentiële elementen:

1. Inhoud

2. Gedrag

3. Voorwaarde

4. Prestatie

Neem bijvoorbeeld het volgende leerdoel voor wiskunde: “De leerling kan van een rechthoekige driehoek waarvan de lengte van twee zijden is gegeven, de lengte van de derde zijde berekenen met behulp van de stelling van Pythagoras.” Dit leerdoel bevat alle vier de elementen en geeft duidelijk aan wat er van de leerling verwacht wordt (Kleppen dicht!, 2023).

De balans vinden

Hoewel nauwkeurigheid belangrijk is, waarschuwt onderwijsexpert Dylan Wiliam: “Hoe duidelijker je bent over wat je wilt, hoe groter de kans dat je het krijgt, maar ook hoe groter de kans dat het aan betekenis verliest.” Het is dus zaak om een balans te vinden tussen precisie en betekenis.

Voor wie formuleren we leerdoelen?

Primair stel je leerdoelen op voor jezelf als docent. Ze helpen je bij het ontwerpen van je onderwijs. Zonder heldere leerdoelen is het onmogelijk om je lessen effectief vorm te geven. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat het delen van leerdoelen met leerlingen ook effectief kan zijn, vooral omdat het hun focus richt op wat geleerd moet worden.

Van leerdoelen naar succescriteria

Leerdoelen geven richting, maar leerlingen hebben vaak moeite om in te schatten wanneer ze een doel bereikt hebben. Hier komen succescriteria om de hoek kijken. Deze criteria helpen leerlingen een ‘neus voor kwaliteit’ te ontwikkelen. Dit kun je op verschillende manieren aanpakken:

1. Voorbeelden en non-voorbeelden

Laat leerlingen zien wat goede en minder goede uitwerkingen zijn.

2. Rangschikken

Laat leerlingen verschillende uitwerkingen op volgorde leggen en bespreek waarom.

3. Gesprekken over kwaliteit

Stimuleer discussies tussen leerlingen over wat ‘goed’ werk inhoudt.

4. Zelf criteria opstellen

Bij grotere opdrachten kunnen leerlingen soms zelf (een deel van) de succescriteria formuleren.

De praktische toepassing

Door leerdoelen en succescriteria centraal te stellen in je onderwijs, creëer je een leeromgeving waarin:

• Leerlingen weten wat er van hen verwacht wordt
• Je flexibel kunt inspelen op de behoeften van je klas
• Leerlingen hun eigen voortgang beter kunnen monitoren
• Differentiatie en formatief evalueren mogelijk worden

Tot slot

Het werken met leerdoelen en succescriteria is meer dan een onderwijstechniek; het is een manier om je leerlingen actief te betrekken bij hun eigen leerproces. Door helder te communiceren wat er geleerd moet worden en hoe ‘goed’ eruit ziet, geef je leerlingen de tools om zichzelf te sturen en te verbeteren.

Wil je meer leren over hoe je dit effectief kunt implementeren in je lespraktijk? Meld je dan aan voor ons komende webinar, waar we ingaan op deze aanpak en praktische tips en voorbeelden delen om direct mee aan de slag te gaan!

Aanmelden